Doların yükselişinin nedeni

GÜLŞEN ARAS

gulsenaras@bagev.org.tr

Yurt içi piyasalar son bir haftadır Moody’s ekseni etrafında TL’nin ABD Doları’na karşı sert şekilde değer kaybetmesini konuşuyor.

Bu çapta kademeli bir yükselişin elbette birkaç farklı sebebi olacaktır.

Bu sebepleri kısaca tanımlayalım:

Koronavirüs salgının etkisi, turizm gelirlerinin azalması, ihracatın düşmesi ve Merkez Bankası’nın döviz rezervlerinin boşaltılması TL’nin değer kaybetmesindeki en önemli etkenler arasında gösteriliyor.

Türkiye’nin dış kaynak ihtiyacının nasıl karşılanacağı ile ilgili belirsizliklerin uzaması Türk Lirası üzerindeki baskıyı arttırarak kurun daha da yukarılara çıkmasına neden oluyor.

Çin kaynaklı virüs salgınının güvenli limanlara olan talebi artırırken, gelişmekte olan ülke varlıklarını aşağı yönde baskıladığına dikkat çekmek gerek.

Yurtdışı fiyatlamalarda özellikle dolar endeksi üzerinden ciddi anlamda riskli varlıklardan çıkış süreci söz konusu.

COVİD – 19 salgını bütün dünya ekonomilerinde daralmaya neden oldu, bu bütün ekonomik verileri olumsuz yönde etkiledi.

Büyüme rakamları, işsizlik rakamları, istihdam ve turizm gelirleri gibi bütün veriler olumsuz yönde. Bu süreçte dolar bütün dünyada rezerv para birimi oldu yani insanlarda ciddi bir dolar talebi oldu.

Bu dolar talebinin artması gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde doların değer kazanmasına neden oldu. Bu süreçte Türkiye’yi ayrıştıran nokta ise Türkiye’nin döviz borcu oldu.

Koronavirüs salgını ile birlikte de Türkiye’nin daha çok döviz ihtiyacı olduğu bir dönemden geçiyoruz. Bu süreç doların dünyada değer kazandığı bir döneme denk geldi.

Azerbaycan ile Ermenistan arasında yaşanan çatışmalar ve Türkiye’nin Dağlık – Karabağ sorununa müdahil olması piyasalara da yansıdı ve TL cinsi varlıklarda satış baskısı arttı.

Aslında bugünlerde yaşanan kur artışı, bir anda yaşanmadı.

Çok uzun zamandır kademe kademe sıçrayan bir kur var. Bunun en önemli nedeni de özel sektörün son 20 yıldır dövizde borçlanarak ülkedeki dolarizasyonu yukarıya taşıması diyebiliriz.

Dövizde borçlanan şirketler, borçlarını ödemek için döviz karşılıklar biriktirmeye de başladı.

Bu nedenle Türkiye’deki 204 milyar dolarlık döviz tevdiat hesaplarının yaklaşık yüzde 35’i firmaların gelecekte ödeyecekleri borçları için kenara koydukları dövizlerden oluşuyor.

Böylelikle, şimdi bir yıl içinde ödenmesi gereken 170 milyar dolarlık dış borç ile karşı karşıyayız.

Gülşen ARAS

Batı Akdeniz Ekonomisini Geliştirme Vakfı

(BAGEV) Genel Sekreteri