2018 Dünya Kooperatif Gözlem Raporu

Ünal Örnek

unalornek@hotmail.com

Uluslararası Kooperatif Birliğine üye olan 300 büyük kooperatifin verilerini içeren Dünya Kooperatif Monitörü adını taşıyan kooperatiflere ait verileri içeren yedinci yıllık raporu yayınlandı. Uluslararası Kooperatifler Birliği (ICA) ve Avrupa İşbirliği ve Sosyal Araştırmalar Araştırma Enstitüsü (Euricse) ortaklaşa yaptığı çalışma ile kooperatiflerin dünyadaki ekonomisinde oynadığı rolü her yıl veriler ile bir rapor haline ortaya koymaktadır.

Raporun amacı Dünya Kooperatifçilik hareketinin ekonomik ve sosyal etkisini başta uluslararası örgütler olmak üzere dünyaya tanıtmaktır. Kooperatifçilik hareketinin yaptığı çalışmaların ne dünya ve insanlık için ne kadar önemli olduğunu sergilemektir. Özellikle de BM’nin Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri konusunda kooperatiflerin her alanda neler yapabileceğini göstermektedir. 150 yılı aşan kooperatifçilik hareketinin tarih boyunca çevre ve insanı merkezine koyan ilkeleri doğrultusunda insanlığın ve dünyanın lehine yaptığı işlerdeki başarısını paylaşmaktadır.

Rapor, küresel kooperatif hareketinin ölçeği ve gücünün bir resmini çizmektedir. Dünyanın en büyük kooperatif ve ortakları hakkında bilgiler vermektedir. Kooperatiflerin 2016 mali verilerine dayanan En İyi 300 tanesinin sektörel analizlerinin sıralamasını sunmaktadır.

2018 Dünya Kooperatif Monitörü, 1175 sektörden 100 milyon USD’nin üzerinde bir ciroya sahip olan 8 sektörden 2.575 kuruluştan (geçen yıldan 200 daha fazla sayıda) veri toplamıştır. En büyük 300 kooperatif ve bağlı kuruluşlarının toplamda iki trilyon USD’nin üzerinde bir ciroları olduğunu bildirmektedir.

Rapora göre dünyanın en büyük 300 kooperatif ve bağlı kuruluşlarının farklı sektörlerde faaliyet gösterdiği ifade edilmektedir. Bunların sektörlere göre dünyadaki paylarının; sigorta (% 32), tarım (% 35), toptan ve perakende ticaret (% 19), bankacılık ve finansal hizmetler (% 8), sanayi ve kamu hizmetleri (% 2), sağlık, eğitim ve sosyal bakım (% 2) ve diğer hizmetler (% 2) olduğu belirtilmektedir.

2018 Sonuçları sektörler arasında en üst sıralarda ufak değişikliklerle birlikte, kooperatifleri ve ortaklıklarının iyi performans gösterdiği açıklanmaktadır. Ciroya dayalı Top 300 sıralamasında, Fransa’nın her ikisi de sırasıyla ikinci sırada yer alan Groupe Crédit Agricole ve Groupe BPCE, Almanya’nın BVR sıralamasında üçüncü sırada yer alıyor. Top 300’de cironun kişi başına düşen gayri safi yurtiçi hasılaya (GSYH) oranına göre bu yıl Hindistan’dan IFFCO en üst sırada görülmektedir.

Bu yıl yeni bir raporun özel bir özelliği: Top 300 ve Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerinin özel bir analizinin yapılmasıdır.  Dünya Kooperatif Monitör (WCM) raporuna yapılan bu yeni katkı, dünyadaki 300 büyük kooperatifin ve muhataplarının, BM Küresel İlkeler Sözleşmesi projesi ve Küresel Raporlama Girişimi’nde (GRI) raporlanan belgeleri incelenmesi, Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerine nasıl ulaştığına bakılmasıdır.

ICA Genel Müdürü Bruno Roelants yayınlanan Dünya Kooperatif Monitör raporu ile ilgili olarak: “Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri konusunda insana yakışır çalışma, çevrenin korunması ve daha fazlası için proje ve inisiyatifler geliştiren birçok kooperatif ve ortak örneği bulmanın gururunu yaşıyoruz” dedi.

Rapor ile ilgili Euricse Genel Sekreteri Gianluca Salvatori ise Kooperatifler ve sosyal ekonominin aktörlerinin kurumları, sivil toplumu ve işletmeleri bir araya getirmek için değeri giderek artan önemli bir dönüm noktası olduğunu ifade etti.

Raporda ayrıca Grupo Sancor Seguros (Arjantin), Metsä Group (Finlandiya) ve Sicredi (Brezilya), Top 300’ün üçü tarafından gerçekleştirilen eylemler hakkında bilgilere yer verilmiştir. Dünya Kooperatifçilik hareketindeki Top 300’ün ilk üçü tarafından gerçekleştirilen özel eylemler ve Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri ile ilgili kalkınma, koruma ve geliştirme konusunda etkisi ile ilgili görüşler sunulmuştur.

Dünya Kooperatif Monitörü Uluslararası Kooperatifler Birliği (ICA) ile Avrupa İşbirliği ve Sosyal Araştırmalar Araştırma Enstitüsü’nün  (Euricse) dünyadaki kooperatifler, kooperatif gruplar, kooperatifler ve kooperatifler tarafından dünya çapında kooperatifler tarafından kontrol edilen kuruluşlar hakkında güçlü ekonomik, organizasyonel ve sosyal verileri toplamak için gerçekleştirdiği ve geleneksel hale gelmiş ortak bir projedir. Yayınlanan rapor kooperatiflerin faydalarını ve gücünü öğrenmek isteyenlere, ekonomi çevrelerine, üniversitelere, bu konuda dünyada çalışma yapan araştırmacılara ve politikalar geliştirenlere sunulan bir dokümandır.

Ülkemizin de rapordaki dünyadaki ilk 300 kooperatif içine girebilecek kooperatiflerimiz vardır. Tabii bu kooperatiflerin ICA yapısındaki anket çalışmalarına bildirimde bulunmaları gereklidir. Kaldı ki ülkemizin bugünkü ekonomik ve sosyal sorunlar içinde buna ihtiyacı vardır. Bazı ekonomi çevrelerin bu gerçeği görmelerinin vakti gelmiş ve geçmektedir. Ülkemizdeki ilk 500 büyük kuruluş içinde kooperatif kuruluşlarının da yer aldığı düşünülürse bu kooperatiflerin kooperatifçiliğe yönelik farkındalık çalışmalarında gerekli katkıyı sağlamaları toplumsal görevleri olduğu kadar kooperatifçilik ilkeleri çerçevesinde temel görevleri arasındadır.

Kooperatifçiliğin ilkeleri ve toplumsal görevleri kapsamında kooperatiflerin ülkeye ve sektörlerine olan katkılarını sadece ortakları ile değil toplum ile paylaşmalarına ihtiyaç vardır. Bu şekilde ortaya konulacak Türkiye Kooperatifçilik Monitörü çalışması kooperatifleri tanıtacak ve güveni artıracaktır. İnsanlarımız kooperatiflerin her alanda yaptığı çalışmaları dünyada olduğu gibi ülkemizde de gerçek verileri ile görecekler ve inceleyeceklerdir.

Raporu ve önceki yıllardaki raporlara ulaşmak isteyenler aşağıdaki linki kullanabilirler.

https://monitor.coop/en